Khi nào thì F0 nên nằm sấp? Tác dụng của phương pháp nằm sấp này với bệnh nhân Covid-19 là gì thưa bác sĩ? (Thùy Dung, 28 t.uổi, Bắc Giang).
Trả lời:
Thông thường, khi con người thở thì chỉ phần bên trên phổi hoạt động. Tầng đáy phổi thì ít hơn hoặc chỉ có những người luyện khí công, thực hành yoga mới tập thở phần dưới của phổi. Bệnh nhân Covid-19 bị khó thở thì nên thay đổi tư thế nằm để huy động tất cả nguồn hoạt động của phổi đi cung cấp cho cơ thể.
Do đó, F0 được khuyến cáo nằm sấp để các cơ phổi và đáy phổi hoạt động nhiều, giúp trao đổi oxy tốt hơn, người bệnh đỡ khó thở. Khi kết quả đo oxy cho thấy nồng độ SpO2 dưới 94 % hay F0 thấy mệt thì nên nằm sấp. Điều này sẽ cải thiện nhịp thở và tăng độ bão hòa oxy cho người bệnh.
Về cách nằm sấp đúng: Đầu tiên, bạn nằm sấp trên giường phẳng trong 30 phút đến 2h. Sau đó, chuyển sang nằm nghiên bên phải trong 30 phút đến 2h. Tiếp tục ngồi dậy (30 đến 60 độ ) từ 30 phút đến 2h. Tiếp đó, chuyển sang nằm nghiên bên trái trong 30 phút đến 2h và chuyển sang nằm sấp, co chân trong 30 phút đến 2h. Cuối cùng trở lại vị trí nằm sấp trong khoảng thời gian tương tự
Tránh nằm sấp với trường hợp mang thai, có huyết khối tĩnh mạch sâu, mắc tim mạch và các vấn đề về cột sống hoặc gãy xương.
Lưu ý theo dõi nồng độ oxy sau mỗi lần thay đổi vị trí, nếu mức oxy giảm xuống dưới 92 %, cảm thấy mệt và rất khó thở, tức ngực, cần báo ngay hệ thống y tế để được nhập viện. Tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà.
Bài Viết Liên Quan
- Đưa trẻ đi khám nếu có các biểu hiện bất thường
- 3 cách dỗ trẻ ngủ phổ biến nhất, cách thứ 2 dễ khiến trẻ bị ảnh hưởng răng miệng
- Tự bảo vệ mình khỏi ung thư da với “cẩm nang vàng” từ bác sĩ
Bác sĩ Khanh hướng dẫn cách nằm sấp đúng cho F0 tại nhà.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh
Cố vấn chuyên môn khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1, TP HCM
Nằm sấp giảm áp lực phổi cho người bệnh Covid-19
Người nhiễm nCoV bị suy hô hấp cấp tính, nếu nằm sấp sẽ giảm áp lực lên phổi và giúp oxy đi vào cơ thể dễ dàng hơn.
Hơn một năm rưỡi Covid-19 càn quét khắp thế giới, y bác sĩ và các nhà khoa học đúc kết được nhiều cách điều trị khác nhau, từ dùng thuốc steroid, kháng virus đến liệu pháp huyết tương. Trong đó một kỹ thuật hiệu quả và không tốn kém, là lật sấp bệnh nhân để giảm áp lực lên phổi.
Theo New York Times , đây được gọi là kỹ thuật proning, giúp cải thiện nhịp thở của người suy hô hấp. Nằm sấp giúp mở các đường dẫn khí trong phổi đã bị nén bởi dịch lỏng – tình trạng do nCoV gây ra.
Tư vấn trực tuyến trên VnExpress sáng 24/7, PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện phổi Trung ương, cũng cho biết nằm nghiêng và nằm sấp khi mắc Covid-19 giúp bệnh nhân đỡ khó thở.
“Cơ chế của nó là sự thay đổi huyết động trong các hệ thống mạch m.áu phổi. Khi nằm sấp, hệ thống thông khí tốt hơn, huy động được phế nang ở sau lưng nhiều hơn”, ông Nhung nói.
Cách này có thể áp dụng cho F0 nhẹ đang ở nhà. Tuy nhiên, ông Nhung khuyến cáo các trường hợp khó thở đến nỗi phải thay đổi tư thế dứt khoát cần đưa vào bệnh viện, không thể tự điều trị tại nhà.
“Chỉ riêng động tác nằm sấp không đủ để cứu mạng chúng ta. Chúng ta cần báo cáo khi có biến chứng trở nặng. Khi nhịp thở trên 24 lần một phút, nếu đo bão hòa oxy dưới 94%, cảm thấy mệt và rất khó thở, tức ngực, cần báo ngay hệ thống y tế để được nhập viện”, ông nói.
Theo tiến sĩ Michelle Ng Gong, trưởng bộ phận hồi sức tích cực (ICU), Đại học Y Albert Einstein và Hệ thống Y tế Montefiore tại Mỹ, khi bệnh nhân nằm ngửa, tim ở trên đỉnh phổi và tạo sức ép lên nó.
“Khung xương không thể hoạt động bình thường vì đang đè lên giường”, bà nói. Nếu cho người mắc Covid-19 nằm sấp, phần sau của phổi mở ra, cho phép phế nang hoạt động dễ dàng hơn.
Ngoài ra, phần lớn phổi nằm ở phía sau cơ thể người. Vì vậy, khi bệnh nhân nằm úp sấp, áp lực lên phổi sẽ giảm thiểu.
Hình minh hoạ khi nằm sấp, phổi ở phía trên tim, khi nằm ngửa, tim đè lên phổi và tạo áp lực. Ảnh: NY Times
Trước đại dịch, kỹ thuật proning được sử dụng cho những người phải thở máy, song không thường xuyên như hiện nay, phần vì việc lật úp bệnh nhân tốn khá nhiều công sức. Năm 2013, các chuyên gia Pháp công bố một nghiên cứu trên Tạp chí Y học New England, cho thấy người bệnh suy hô hấp cấp tính (ARDS) và phải thở máy có tỷ lệ t.ử v.ong thấp hơn nếu được đặt nằm sấp. Kể từ đó, tùy theo mức độ triệu chứng, các bác sĩ Mỹ bắt đầu lật úp bệnh nhân có dấu hiệu suy hô hấp.
Các nghiên cứu sau này cũng cho thấy kết quả tương tự. Tuy nhiên trước đại dịch, kỹ thuật lật sấp chỉ được sử dụng cho khoảng 15% bệnh nhân ARDS phải đặt nội khí quản.
Trong dịch Covid-19, nhiều bệnh viện không chỉ áp dụng phương pháp trên với người được đặt nội khí quản, mà cả bệnh nhân đang khó thở nghiêm trọng. Tại ICU, bác sĩ yêu cầu lật sấp bệnh nhân để họ không cần sử dụng máy thở. Tại phòng cấp cứu và những khu điều trị thông thường, bác sĩ thử kỹ thuật proning cho người có triệu chứng không nghiêm trọng. Trên lý thuyết, điều này giúp họ hồi phục nhanh hơn.
Tiến sĩ Corey Hardin, khoa phổi Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, Mỹ, cho biết: “Nhiều bằng chứng cho thấy proning thực sự làm giảm tỷ lệ tử vong”.
Ở nhiều bệnh nhân suy hô hấp cấp, chỉ một lượng nhỏ phế nang bị xẹp xuống. Do đó, nếu đặt nội khí quản quá sớm, áp suất trong máy thở có thể làm phồng những phế nang chưa xẹp.
Tại Bệnh viện Massachusetts, khoảng một phần ba số bệnh nhân Covid-19 thở máy được điều trị bằng cách thức này, thường là các ca nặng nhất. Đối với những người có triệu chứng nhẹ hơn, nằm bên ngoài ICU, đội ngũ bác sĩ cũng khuyến khích tự nằm sấp. Tuy nhiên thời gian rút ngắn xuống còn 4 giờ một ngày, bởi lật úp suốt 16 tiếng mà không sử dụng t.huốc a.n t.hần là điều khó khăn.
Bác sĩ kiểm tra một bệnh nhân Covid-19 được lật sấp tại Trung tâm Y tế Đại học Rush, tháng 5/2020. Ảnh: NY Times
Song các chuyên gia khuyến cáo vẫn cần thận trọng khi lật úp bệnh nhân. Tiến sĩ Gong cho biết: “Một số bệnh nhân có lượng oxy m.áu rất thấp. Hành động đơn giản là xoay họ sang một bên, chưa nói đến lật úp, cũng khiến mức oxy giảm xuống”. Bà cũng ví kỹ thuật này như “một cuộc chiến”.
“Bạn cần xoay chuyển cơ thể họ sao cho không làm bung ống khí, không có thứ gì vô tình rơi ra, không làm bệnh nhân ngừng tim. Điều này cần sự phối hợp của cả nhóm”, bà nói.
Tại Mỹ, nhằm hạn chế tiếp xúc, bệnh viện bố trí nhóm bác sĩ nhỏ hơn để lật úp sấp bệnh nhân. Bệnh nhân phải nằm ngửa định kỳ, vì tư thế này vẫn thuận tiện hơn cho công tác điều dưỡng.
